Op 13 en 14 mei 2023 organiseerde Tejater De Orchidee in de prachtige omgeving van het kasteelpark Tielenhof voor de 3de keer het Kasteeltheater. Net op die 2 dagen waren de weergoden goedgezind opgestaan zodat honderden mensen konden genieten van verschillende korte sketches bij een drankje en een hapje en de kinderen zich ook konden uitleven op immense springkastelen.
Maar er was ook iets te vieren. Tejater De Orchidee bestond 60 jaar en daarom werd nog een extra inspanning gedaan door Theater Froefroe uit te nodigen om bijkomend spektakel te voorzien voor de kinderen en ja, ook de iets ouderen hebben er van genoten.
60 jaar Tejater De Orchidee. Tijd voor een terugblik… We flitsen terug naar februari 1963 waar een aantal illustere manspersonen zich rond een tafel verzamelen om antwoord te vinden op het vierde dilemma van de avond:’ Wat is een gemeentehuis zonder gemeenteraad? Wat is een kerk zonder pastoor? Wat is een dorp zonder fanfare? Wat is een parochiehuis zonder TONEEL?’
Onder het nuttigen van wat geestrijk vocht en, ‘na 3 uren en 32 minuten palaberen’, besluiten Louis Coveliers, Alois Delen, Willy Gillis, José Gevers, Lowieke Laenen, Staf Proost, Alois Van Gorp en Jean Leysen een toneelkring op te richten. Zij beklemtonen wel dat zowel mannen als vrouwen zonder uitzondering lid kunnen worden. Vroeger was het inderdaad zo dat mannen ook vrouwenrollen dienden te spelen omdat het niet evident was dat vrouwen toneel zouden spelen.
Het kindje dat boven de doopvont gehouden werd kreeg de naam ‘De Orchidee’, de naam van een bloem omdat zij zijn “niet enkel bronnen van schoonheid maar tevens de draagsters van de vrucht. TONEEL is een bron van schoonheid, en werpt ook zijn vruchten af.” Aldus de aankondiging van de geboorte in Milac/Klokzeel van mei 1963.
En zij verklaren zich nader als volgt: Want toneelspelers zijn instrumenten in de handen van schrijvers, die een boodschap hebben voor de evennaaste, van mensen die weten, dat het meest verfijnde genoegen bestaat in het bereiden van genoegens voor een ander en dat zij niet ongelukkig zijn, zolang anderen gelukkig kunnen maken, die zich verplicht achten zin te geven aan het leven van hun medemensen door te zijn een oorzaak van deugd en schoonheid, opdat dezen zouden beseffen, waarom men ’s morgens opstaat, ’s avonds slapen gaat, en ………… ’s anderendaags weer herbegint.
Er wordt een oproep gedaan en het inschrijvingsgeld wordt vastgesteld op 30 frank voor meerderjarigen en 20 frank voor minderjarigen. De oproep heeft succes en op 28 en 29 september 1963 gaat het eerste stuk van start in de Parochiezaal in de Kasteeldreef. ORKAAN BREEKT LOS van Aris van der Lugt is een vissersdrama in drie bedrijven. De spelers van dit eerste stuk zijn: Alois Delen, Magda Bisschops, Rita Geerts, Mick Moorkens, Melsen Avonds, Lou Coveliers, Jean Leysen, Dré Van Eysendeyck, Lowieke Laenen en Willy Gillis. Het werd een groot succes waarbij meer dan de helft van de aanwezigen buitendorps was.
Er wordt op het elan doorgegaan en in januari 1964 wordt Leontientje van Felix Timmermans opgevoerd. De toneelkring, later afgekort en jarenlang gebruikt als: DEN BOND, is ondertussen ook in het vizier gekomen van de gemeenteraad en krijgt een toelage van 1000 frank. Er worden 2 stukken per jaar gespeeld en het aantal opvoeringen gaat van 2 naar 3 omdat steeds meer mensen de weg vinden naar de parochiezaal. Niet iedereeen heeft op dat ogenblik al een televisie en het is dus een welkome afwisseling. Sommige stukken worden ook hernomen in buurtdorpen zoals Gierle, Kasterlee en Herentals, al dan niet als onderdeel van een wedstrijd. De subsidies van de gemeente worden dan in 1966 ook opgetrokken naar 3500 frank.
Ondertussen wordt ook gestart met lessen in toneel en uitspraak. Deze worden gegeven door Rik Andries, op dat ogenblik een succesvol speler bij de KNS in Brussel en die later succes zou hebben als (hoofdrol)speler in de jeugdseries Midas, Keromar en De Kat. Hij zal ook in 1969 de eenakter ‘ Een brief voor Bill’ regisseren en wordt zo eigenlijk de eerste ‘professionele’ regisseur van De Orchidee voor de stukken die de volgende jaren zouden opgevoerd worden. In 1970 wordt aan de toneelkring ook gevraagd het jaarlijks eenakterfestival te organiseren in Tielen. Deelnemende toneelverenigingen komen uit Turnhout (3), Vosselaar, Westmalle, Veerle, Meer en de Orchidee van Tielen zelf.
Van dan af is het bij de Orchidee steeds in stijgende lijn gegaan. Niet alleen in Tielen maar ver buiten onze dorpsgrenzen is geweten dat de Orchidee degelijk toneel op het podium brengt. Bij het stuk’ De Tante van Charley’ werd het zelfs een overrompeling van toeschouwers zodat bij de eerste opvoering op 1 november tientallen mensen noodgedwongen terug naar huis moesten keren omdat ze er niet meer binnen konden. De zaal was meer dan overbevolkt.
In 1973 neemt Paul-Emiel (Pim) Van Rooy de regiestoel over voor het stuk ‘Slisse en Cesar’ . Een kring kan echter maar in leven blijven als zij voldoende leden telt. Op dit terrein heeft de Orchidee wel altijd moeten strijden. De Orchidee zal immers regelmatig goei leden – zowel dames als heren – wegens trouwen en verhuizen verloren zien gaan voor hun kring, zodat er steeds naar nieuw toneelbloed moet uitgekeken worden. Hun doorgevoerde campagne voor ledenwerving was echter nooit verbijsterend succes zodat coach Staf Proost genoodzaakt was op talentenjacht te trekken over de Tielense grenzen, meer bepaald naar Lichtaart. De toneelgroep van de Lichtaartse fanfare was aldaar op een dood punt beland en zo kon de Orchidee toch een aantal goei transfers afsluiten. Het kan hier dus meer vergeleken worden met een fusie Lichtaart – Tielen op toneelgebied.
Niet alleen werd het spelerspotentieel uitgebalanceerd., ook op technisch vlak werd er weer verbetering aangebracht. In de schrijnwerkerij van Beer Bisschops werden voor een slordige 10.000 fr gloednieuwe zetstukken voor het decor bijgebouwd. De decorbouwers olv Jean Leysen hadden alles zo uitgekiend dat deze zetstukken of panelen niet alleen gemakkelijk te vervoeren zijn (voor buitendorpse opvoeringen) maar dat het decor ook in minimum van tijd op- en omgebouwd kan worden. Naast modernisatie van decormateriaal werd ook gedacht aan een eigen lichtinstallatie. Na lang sparen werd nu ook een lichtorgel (30.000 fr) aangekocht.
Niet minder dan 1074 toeschouwers trekken naar het parochiehuis om zich danig te amuseren met Slisse en Cesar. Ook te Lichtaart werd het daarna twee keren volle bak en 3 weken later werd het te Herentals al een even groot succes. Omdat er steeds mensen zijn die moeten afdruipen omdat de zaal volzit wordt dan ook in 1974 besloten om met genummerde plaatsen te werken. Per opvoering mogen er 325 mensen in de zaal zitten.
In 1976 komt Johan Van Lierde voor de eerste keer de regisseurstoel bezetten voor het stuk ‘Een parel van een meid’. De subsidie werd ondertussen ook opgetrokken naar 5000 frank.
In 1977 heeft de Orchidee ook TV-vedetten onder haar leden. Toen werd in de sporthal van Herentals door een BRT-ploeg het programma Hallo met Henk opgenomen en in het traditioneel spelletje “het blijft in de kring” nam de Orchidee het op tegen de Herentalse toneelkring. “Onze vertegenwoordigers met Sooi Vanlommel, als uitbeelder, en Mich Van Eysendeyk, Paul Cerstiaens (Lichtaart) en May Wuyts (Gierle), die het radend panel vormden, deden het zo schitterend dat ze met 800 fr niet alleen de overwinnaars werden maar ook alle records braken want voorheen werd nog nooit zo’n hoge score bereikt. Voorzitter Aloïs Delen was dan ook niet weinig fier om daarna het (marmeren) telefoontoestel (waarde 13.000 fr) in ontvangst te mogen nemen.” In november wordt ‘Paradijsvogels’ opgevoerd in de parochiezaal. Met een bezetting van 47 spelers en figuranten was het podium goedgevuld… En voor de opvoering van ‘Groenten uit Balen’ in 1978 komt zelfs schrijver Walter Van den Broeck naar zijn eigen stuk kijken.
In 1982 wordt het stuk ‘De gijzelaar’ opgevoerd onder regie van Johan Van Lierde. In het dorp, voor de brandweerkazerne, werd voor dit megaspektakel een tent opgezet voorzien van zittribunes en vooraan een heuse foyer. Nooit gezien voor die tijd. De rockgroep ’t Hee Genne Noam (later gekend als the Nights), een balletgroep, een koor, de fanfare en doedelzakgroep The Lowland Pipers maken deel uit van de cast. Jef Van Pelt van ’t Brouwershuis was de chauffeur van de jeep die los door de foyer de tent kwam ingereden…De monden vielen bij de toeschouwers open van verbazing. Na de première, zo rond een uur of vijf in de morgen, brandt echter de volledige verwarmingsinstallatie en een klein gedeelte van de tent af waar de Orchidee de vorige avond hun eerste succes met het stuk oogstte. Een aantal cafébazen sloegen de handen aan de brandweerhaak en haalden prompt een nieuwe installatie terwijl de tent werd hersteld door de mannen van Goyens. ’s Avonds was alles speelklaar en … wat een grote ramp had kunnen zijn viel uiteindelijk mee. Het stuk zal in totaal 12 keer gespeeld worden, ook ongezien voor die tijd voor een amateurtoneelgezelschap.
OP 24 maart 1984 opent de Orchidee officieel haar nieuwe tejater op het dorpsplein met een opvoering van Leugenaar Billy en daarna kon de schuimwijn vloeien. Na 21 jaar hebben ze eindelijk een vaste stek gevonden. Een plaats, waar jaren en jaren geleden de tranen hebben gerold bij het toneel van destijds. En waar ze dus in 2024 hun 40 jarige stek hebben.
Ondertussen was er ook reeds enkele keren een wagenspel opgevoerd in de maand augustus op de binnenkoer van het kasteel. Ook dit was telkens heel succesvol en leidde later naar opvoeringen van amusante sketches tijdens het terrastheater in Turnhout (o.a. De geschiedenis van de humor, De Wilde Orchideën, Zenneker of zennekernie). Vooral de frapatsen van ( de betreurde) Diana Van Den Plas (+2013) en Ed Van Doninck als kibbelend koppel dat naar Lourdes ging waren hilarisch. In het stuk ‘Zenneker of zennekernie’ waren de acteurs in een dier gekostumeerd. Bij temperaturen die de 30 graden overschreden was het een helse klus om zes keer in het vel van een dier te kruipen. Uitdrogingsverschijnselen werden bestreden met het nodige vocht, en dat was natuurlijk niet alleen water.
En er wordt niet alleen meer geopteerd voor komische stukken. Ook ernstige stukken komen aan bod. Zo werd het stuk “Wiens leven is het eigenlijk?” ( in een regie van Cas Goossens) 16 keer opgevoerd in 1985. En dit telkens voor een bomvolle zaal. ‘Het was een stuk om zomaar niet direkt te vergeten, het deed de toeschouwers nadenken over zaken en feiten die we allemaal wel eens beleefd hebben of mee kunnen gekonfronteerd worden. En zouden wij dan durven de slangetjes en de leidingen los te maken, het licht uit te doen en te weten dat er iemand gestorven is die er zo uitdrukkelijk om vroeg?’ ( ’t Klokzeel). Heden ten dage is euthanasie een normaal voorkomend feit dat courant bespreekbaar is, maar in 1985 was het niet evident zulke stukken te brengen.
Tejater de Orchidee brengt in de loop van de jaren 90 eveneens een aantal kinderstukken die aan omliggende en soms verre (Antwerpen) scholen aangeboden worden als onderdeel van het pedagogosch programma. Naast Bakkerstoetegem en De Grote Vriendelijke Reus is vooral het stuk De Kikkerikisten heel populair en en wordt gespeeld in 1992, 1999 en 2014. Ook in 2024 zal het stuk hernomen worden. Jan Sterckx begeleidt met zijn camionette Staf Smets, Ed Van Doninck en Leo Van Ballaer (2014 Raf Pauwels) naar de verschillende opvoeringen en zorgt ervoor dat alles goed verloopt op technisch gebied.
Door het succes van de kinderstukken wordt door het bestuur van de Orchidee rond de eeuwwisseling het idee uitgewerkt om aan te vangen met het programmeren van jeugdtheater. Vanaf de leeftijd van 14 jaar kunnen jongeren zich opgeven om te proeven van toneel. De oproep wordt in de aanvangsperiode massaal beantwoord en zo kunnen meer dan 10 pubers zich uitleven in stukken als Elckerlyc of Jan Rap en zijn Maat. Het wordt een jaarlijks terugkomend gegeven dat in de loop van de maand februari de jeugd het podium als speelterrein krijgt voor stukken als : Mijn Blackie, De Zelfmoordenaar, Romeo en Julia , Perron 6, de Lege Cel, enz…. Veel van de jongeren blijven ook daarna hangen om in stukken voor volwassenen mee te spelen en komen in het bestuur terecht. Maar het is eveneens een gegeven dat jaarlijks de vijver kleiner wordt en het vooral meisjes zijn die interesse hebben in toneel. De jongens verkiezen vermoedelijk de sport om zich uit te leven. En eens de leeftijd van 18 jaar bereikt en de hogeschool/universiteit wenkt moet dan ook afscheid genomen worden van veel spelers.
Ondertussen worden op vergaderingen (en vooral de samenkomsten na de vergaderingen) nog eens terug herinneringen opgehaald aan De Gijzelaar en hoe plezant het was een groot stuk te brengen. Er werd contact opgenomen met de Hoge Rielen met de vraag of er geen mogelijkheden waren in hun hangars stukken te spelen voor een ruimer publiek. Het antwoord is positief en zo worden volgende stukken in de Hoge Rielen geprogrammeerd: Victor, De Bloedbruiloft, Marat-Sade en de Gebroeders Leeuwenhart. Een speciale vermelding verdient het stuk Brassed Off dat in mei 2011 in samenwerking met Koninklijke Fanfare De Kempenzonen voor het voetlicht gebracht werd en ook weer een overweldigend succes was.
Voor een ander stuk, met name The sound off Music (2009) wordt geopteerd om dit op te voeren in het OC van Tielen. Er worden affiches gemaakt om op te gaan hangen maar dit zal niet nodig blijken omdat alle opvoeringen al uitverkocht waren vooraleer het stuk in première ging.
En ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van den Bond werd op het plein in de Kasteeldreef een overdekt podium neergepoot alsook een ‘foyer’ tent. Het stuk Marius, Fanny, César duurde maar liefst 5u30 met 2 pauzes, maar het publiek werd tevens vergast op aperitiefhapjes, een maaltijd en een dessert en natuurlijk een Frans wijntje. Een prestatie van jewelste die, ondanks het voor de maand mei toch wat killig en soms nat weer, gesmaakt werd door de talrijke bezoekers.
En ondertussen blijven de stukken die opgevoerd worden tijdens de maanden november/december en mei ook gewoon doorlopen. Als na een tijdje blijkt dat tijdens de maand mei de bezoekersaantallen toch wat tegenvallen, meestal door het goede weer dat de mensen eerder naar buiten stuurt op de terrassen in plaats van naar een toneelvoorstelling , wordt het idee geopperd om, naar analogie van de sketches die vroeger in het kasteel opgevoerd werden, dit idee verder uit te werken. Zo wordt het Kasteeltheater geboren in 2019, onderbroken in 2020 en 2021 door het coronaviruske, maar terug opgepakt in 2022 en 2023. Een mengelmoes van sketches, muziek, springkastelen, foodtrucks en drankjes brengen telkens honderden liefhebbers naar de prachtige omgeving van het kasteel van Tielen. Het voorbije jaar stond het Kasteeltheater dus in het teken van het 60 jarig bestaan van Tejater De Orchidee.
Maar het stopt dus niet bij 60 jaar. Het voorbije jaar kreeg de foyer een nieuwe verflaag en werden nieuwe stoelen, tafels en barkrukken aangekocht zodat zij klaar zijn om het publiek verder te verwennen. Op 4 en 5 mei 2024 hopen we dat de weergoden weer terug zeer gunstig gezind zijn voor de 4de editie van het kasteeltheater. Tejater De Orchidee, DEN BOND, is na 60 jaar nog springlevend en klaar voor de toekomst.